موضوع زادآوری و حفظ ذخایر ژنتیکی گونه در معرض خطر انقراض یوزپلنگ آسیایی و تکثیر نیمه اسارت آن در پارک ملی توران در قالب فراجمعیت (Metapapulation) تنها فرصت موجود برای حفظ ذخیره ژنتیکی یوزهای منتقل شده از پارک پردیسان به استان سمنان است و هیچ نوع پیاده سازی افکار و نقشه بیگانگان در این زمینه وجود ندارد. یوزهای ماده موجود در اسارت(دلبر و ایران) و نیز یوز نر موجود(کوشکی) از جمله جانوارن وحشی مکشوفه از متخلفین و قاچاقچیان حیات وحش بوده‌اند و جدا شدن این افراد از جمعیت زیستگاه چنانچه منجر به زادآوری و حفظ ذخیره ژنتیکی آنها نشود تهدیدی جدی برای تنوع زیستی کشور تلقی میگردد، ضمن اینکه این گونه ها به دلیل از دست دادن توان زندگی در طبیعت وحشی و دست آموز شدن، قابلیت رهاسازی در طبیعت و حیات وحش را ندارند. لذا سازمان حفاظت محیط زیست قصد دارد با بهره مندی از توان متخصصین و کارشناسان داخلی این تهدید را با تعریف "پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی" تبدیل به فرصت نماید.
در ابتدا شرایط تکثیر در اسارت یوزهای مکشوفه توسط سازمان حفاظت محیط زیست در سایت تکثیر پارک پردیسان تهران در طی سال های 92 لغایت پایان 98 فراهم شد لیکن علیرغم همه تلاشها و حتی مشارکت کارشناسان بین المللی، موفقیتی در این سطح حاصل نشد. نظر به وجود ذخیره ژنتیکی طبیعی یوز در منطقه توران و پتانسیل و ظرفیت های موجود در آن نسبت به انتقال گونه های در اسارت یوز در ابتدای سال 99 به سایت 700 هکتاری علمی-تحقیقاتی توران با تعریف "پروژه جدید تکثیر در شرایط نیمه اسارت " اقدام شد. از ابتدای سال 99 علیرغم کهولت سن یوز نر موجود(کوشکی) تمام شرایط و تاسیسات استاندارد برای انجام لقاح بین این یوز نر با یوزهای ماده فراهم شد. لکن تجربه و مشاهدات نشان داد که این یوز نر با این شرایط سنی توانایی این عمل را نداشته و برای حفظ ذخیره ژنتیکی یوزهای ماده تنها راهکار موجود اضافه شدن یک یوز نر به این ترکیب است. (توضیح اینکه یوزها در طبیعت حداکثر 13 سال عمر میکنند و سن کوشکی در حال حاضر 15 سال است) با این احتساب بر اساس تصمیم مسئولین سازمان حفاظت محیط زیست کشور، برنامه ریزی برای عملیات زنده گیری یوز نر با بهره گیری از توان کارشناسی و فنی متخصصین کشورمان آغاز شد و بدین منظور ابتدا پایش دقیقی از جمعیت یوزهای موجود در طبیعت توران به انجام رسید که در نتیجه تحقیقات بعمل آمده و بدون حضور هیچ فرد خارجی صرفا با تکیه بر دانش و تجربیات متخصصین داخلی این عملیات بدون کوچکترین خطر و به دور از هرگونه آسیب انجام شد. بکارگیری این روش ایمن زنده گیری که به وسیله تله پاگیر مجهز به حسگر ارسال کننده سیگنال رادیویی صورت گرفت به نوبه خود میتواند بعنوان یکی از افتخارات دانشمندان جوان ایرانی محسوب شود که حتی توسط متخصصین آفریقای جنوبی که سالها در این زمینه تجربه کسب نموده اند نیز مورد تحسین قرار گرفته است.
پر واضح است که اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان سال ها پیش از اجرای پروژه تکثیر نیمه اسارت یوز نسبت به ارتقاء کیفیت حفاظتی زیستگاه یوز در توران اقدامات بی نظیری شامل تبدیل هسته مرکزی مجموعه تحت حفاظت توران به پارک ملی، رفع تعارضات مرتعی و خرید حقوق عرفی دامداران پارک ملی توران به مساحت بیش از یکصد هزار هکتار در هسته مرکزی مجموعه یک و نیم میلیون هکتاری این ذخیره گاه بین المللی و نیز ایمن سازی و فنس کشی و ایجاد زیرگذر مناسب برای عبور یوز و سایر جانوران وحشی در محل پرخطر تصادفات جاده ای یوز واقع در جاده ترانزیتی تهران مشهد، تابلو گذاری هوشمند و کاهش سرعت حرکت خودروها در زون حساس کریدور مهاجرتی یوز و نیز تنویر افکار عمومی در شناخت و حفظ ذخیره ژنتیکی این گربه سان مهم اقدام نموده است که این موضوع نه تنها برای کارشناسان بلکه برای عموم مردم ایران پوشیده نیست و تمام این فعالیت ها صرفاً با توان و تخصص کارشناسان جوان و مدیران ایرانی و استان سمنان انجام شده است.
با تشریح فرایند ایجاد مرکز تکثیر نیمه اسارت یوز در قالب فراجمعیت، به موازات حفظ و مطلوب سازی زیستگاه طبیعی یوز و افزایش جمعیت طعمه، هرگونه موفقیت در این مسیر یک افتخار ملی محسوب شده و سیاست گذاری آن نیز توسط سازمان حفاظت محیط زیست کشور و اجرای آن نیز با دستان توانمند کارشناسان خبره محیط زیست کشور جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته و هیچگونه ارتباطی با نقشه بیگانگان نداشته و نمیتواند هم داشته باشد.
هدف از اجرای این برنامه ملی، صرفاً حفظ تنوع ژنتیکی و گونه در معرض خطر انقراض یوزپلنگ آسیایی بوده است تا مبادا این گونه نیز مانند شیر ایرانی و ببر مازندران از چرخه حیات وحش و حتی ذخیره ژنتیکی ایران خارج گردد. تجربه غم انگیزی که جبران آن برای کشورمان غیر ممکن است حتی در شرایطی که کشور دیگری در جهان دارای ذخیره هایی بصورت فراجمعیت از گونه های منقرض شده ایرانی باشد؛ انتقال آنها به کشور صرفنظر از دشورایهای دیپلماتیک با محدودیتهای جدیدی همراه خواهد بود که پیش از انقراض کامل آنها وجود نداشت. چه بسا پیش از انقراض کامل شیر و ببر ایرانی در زیستگاههای ایران، تشکیل یک جمعیت پشتیبان بعنوان فراجمعیت میتوانست اوضاع امروزی را از این شرایط خارج نماید.
در پایان خاطر نشان میگردد هیچ شخص، گروه و یا نهادی اعم از داخلی یا خارجی در این پروژه هیچگونه منافع مادی و یا معنوی آشکار یا پنهانی نداشته و این مهم با تلاش شبانه روزی کارشناسان و محیطبانان در شرایط دشوار آب و هوایی منطقه توران و بدون هرگونه چشم داشت مالی تحقق یافته و نتایج آن در صورتی که انشاءالله موفقیت آمیز باشد نیز هدیه ای از سوی محیطبانان استان سمنان به ملت عزیز ایران خواهد بود.
بدیهی است اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان از حیث اتهامات ناروای وارده از سوی نگارندگان این مطلب، حق پیگیری قضایی موضوع را برای خود محفوظ خواهد دانست.